Landschapsbeheer Oss

Projecten Herpen

Karakteristiek voor de omgeving van Herpen zijn de natuur- en cultuurhistorische elementen. Vele van deze elementen zijn relicten uit de tijd dat de Maas vrij spel had in dit gebied. De Erfdijk is oorspronkelijk een binnendijk van de Beerse Overlaat die het dorp Herpen beschermde tegen het water. Grote delen van deze dijk zijn nog herkenbaar in het landschap, andere delen zijn vergraven en geëgaliseerd. De vele poelen in het gebied zijn van oorsprong wielen, plaatsen waar de dijk ooit is doorgebroken. 

De Hamelspoel is van oorsprong een oude bedding van de Maas en vormt nu een langgerekte waterpartij ten noordoosten van het dorp, met belangrijke natuurwaarden voor watervogels en oevervegetaties.

Het uiterwaardengebied Keent is aangewezen tot natuurontwikkelingsgebied, waar in de komende jaren diverse ingrepen worden uitgevoerd om natuurwaarden te vergroten. Onder meer wordt de oude maasbedding uitgegraven en weer watervoerend gemaakt.

In de omgeving van Herpen zijn in het kader van de inrichting van de EVZ Erfdijk door Landschapsbeheer Oss diverse projecten in uitvoering genomen.

Vegetatiebeheer Erfdijk (2007 e.v.)

Bij de inrichting van het gebied rondom de Erfdijk en de Munsche Wetering als ecologische verbindingszone is het beheer van de vegetatie een belangrijk aspect. De huidige situatie op de Erfdijk toont een sterk eenzijdig ontwikkelde vegetatie van zware boombegroeiing die is terug te voeren op het jarenlang ontbreken van gericht beheer. Ook komen plaatselijk hoge dichtheden van exotische bomen en struiken voor, met name van Amerikaanse Vogelkers.

Oorspronkelijk was de dijk een onbegroeid dijklichaam, dat omstreeks 1940 is beplant met hakhout (vnl inlandse eik). De hakhoutcultuur heeft een aantal decennia goed gefunctioneerd, wat een gelaagde vegetatie met een rijke ondergroei tot gevolg had. Met het wegvallen van het hakhoutbeheer zijn de bomen inmiddels uitgegroeid tot zeer grote, hier en daar monumentale, exemplaren. Door de sterke verdichting van spontane opslag is de kruidengroei door lichtgebrek nagenoeg verdwenen.

Uit ecologisch oogpunt is een gelaagde vegetatie in beplanting met inheemse struiken en bomen en ruimte voor kruidengroei wenselijk, met gevarieerde randen (houtsingels en bosstroken).  Met name voor de das zorgt een dergelijke structuur voor een goede leef- en migratiezone. Maar ook vele bos- en struweelvogels zullen profiteren van een toegenomen gelaagdheid en diversiteit.

Op plekken waar duurzame en/of monumentale beeldbepalende beplanting aanwezig is wordt deze gehandhaafd en verder ontwikkeld.   

Landschapsbeheer Oss heeft een meerjarenplan opgesteld voor het vegetatiebeheer, waarbij de te zware beplanting geleidelijk wordt teruggezet.

Herinrichting oevers Lindenwiel

Het Lindenwiel is ca 350 jaar geleden ontstaan bij een van de doorbraken van de Erfdijk ten zuiden van Herpen. Ongeveer 30 jaar geleden is het van oorsprong boomloze terrein rond het wiel beplant met gevarieerd (loof-) bos.

Uiteindelijk heeft de zich ontwikkelende vegetatie een negatief effect gehad op met name de waterkwaliteit (en daardoor ook op de flora en fauna) van het Lindenwiel. De bladval heeft geleid tot geleidelijke verlanding van het wiel. De omringende (overhangende) boomvegetatie heeft de oorspronkelijk rijke oevervegetatie volledig teruggedrongen en de waterkwaliteit is zeer matig.

Voor het verbeteren van de waterkwaliteit van het wiel is het vrijmaken van de oever van de hoogopgaande en overhangende boombegroeiing noodzakelijk. Afhankelijk van de beschikbare ruimte is een boomarme oeverzone  van 3 tot 6 meter realiseerbaar. Direct effect hiervan is dat er  jaarlijks minder blad in het water terecht komt. Door de verbeterde lichtinval kunnen de oevervegetaties zich vervolgens herstellen.

Landschapsbeheer Oss heeft een projectplan geschreven voor de herinrichting van de oevers.

Wandelroute Herpen (2007)

De natuurwandelroute rond Herpen voert langs de vele natuur- en cultuurhistorische elementen in de omgeving van Herpen, zoals  de Erfdijk, de Hamelspoel en het uiterwaarden- en natuurontwikkelings-gebied Keent. Doordat de route voert over bestaande wegen maar ook over onverharde (zand-)paden is deze minder geschikt voor minder validen en rolstoelgebruikers. Tevens houdt dit in dat delen van de route in het natte jaargetijde moeilijk(er) toegankelijk kunnen zijn.  Echter waar mogelijk wordt in een omleidingroute over verharde, bestaande wegen voorzien.

De wandelroute is gesubsidieerd in het kader van de reconstructie Maas en Meierij.

Reconstructie Haverlandse Vonder (2007)

De Haverlandse vonder was een overbrugging over de Hertogswetering tussen Huisseling en Herpen. Op een sectiekaart van het kadaster uit 1918 staat hij nog aangegeven. Hij was toen al niet meer in gebruik en volgens sommige informatie waarschijnlijk zelfs niet meer aanwezig.

Van oorsprong is een vonder een eenvoudige brug, vaak niet meer dan palen in de rivier met een houten dek van een aantal planken er overheen. Daar waar de brug aan belang won als verbindingsroute werd hij vaak uitgebreid en van leuningen voorzien.

De vonder was zoals gebruikelijk uit hout vervaardigd.

Uit historisch oogpunt is de reconstructie van de brug van belang. In het verleden was de vonder de enige brugverbinding in het gebied van de Beerse Overlaat tussen Herpen en Huisseling/Ravenstein. Door de reconstructie van de brug kan de oude weg (overigens niet meer dan een karrenpad) tussen Herpen en Huisseling ook in ere worden hersteld als de verbinding (als onverharde boerenlandroute langs bestaande kavelgrenzen) tussen de wandelroutes rond Ravenstein en Herpen.

Voor de reconstructie heeft Landschapsbeheer Oss van de provincie Noord-Brabant een subsidie gekregen in het kader van de Subsidieregeling Instandhouding Cultureel Erfgoed.

Vegetatiebeheer Hamelspoel (2007 e.v.)

Het natuurgebied Hamspoel/Hamelspoel maakt deel uit van de toekomstige ecologische verbindingszone Erfdijk en Munsche wetering. De Hamelspoel (ook wel Putwielen genoemd) was ooit een Maasbedding en is nu onderdeel van de Hertogswetering, ‘t Hamspoel is oorspronkelijk een wiel die tbv de zandwinning voor de aanleg van de A50 in 1967 verder is uitgegraven. Door een dam is deze gescheiden van het open water van de Hamelspoel. Beide liggen in het stroomgebied van de voormalige Beerse Maas, die op dit punt, tussen de Erfdijk en Keent, op zijn smalst was.

Oorspronkelijk had het gebied een open karakter en bestond voornamelijk uit grasland, maar door veranderend landgebruik heeft zich de laatste 20 jaar rondom de waterpartijen een hoogopgaande begroeiing ontwikkeld van inlandse eik, berk, els wilg en exoten als Amerikaanse eik en Amerikaanse vogelkers.

Door de sterke verdichting van spontane opslag is de kruidengroei, met name langs de oevers door lichtgebrek nagenoeg verdwenen. Uit ecologisch oogpunt is een gelaagde vegetatie in beplanting met inheemse struiken en bomen en ruimte voor kruidengroei met goed ontwikkelde oevervegetaties wenselijk.   

Vrijwilligers van Landschapsbeheer Oss gaan zich bezighouden met het vegetatiebeheer, waarbij de beplanting geleidelijk wordt teruggezet.